Bazen sevilen kişinin ölümü ani, beklenmedik bir şekilde, özellikle bombalama, savaş, şiddet gibi olayların sonucunda gerçekleştiğinde ve/veya kişi bunlara tanık olduğunda yas süreci karmaşık bir hal alabilir, yas belirtileri daha şiddetli olabilir ve daha uzun sürebilir. Bu süreci travmatik yas olarak adlandırabiliriz.
Devamı...
Ülkemiz 6 Şubat 2023 tarihinden itibaren olağandışı zor bir dönemden geçiyor. Yaşananlar karşısında gerek depremi yaşayan, arama kurtarma çalışmalarına katılan gerekse depreme medya aracılığıyla tanıklık eden birçok kişide değişik duygusal sorunlar ve yoğun stres oluşabilir.
Toplumu etkileyen afet ardından eğitimsel müdahaleler, yaşadığımız olayları ve bu olayların sonuçlarını yordama yetisine sahip olmanın, bir ölçüde kaygıyı azalttığı ve başa çıkma kapasitesini desteklediği gerçeğine dayanır. Psikoeğitim yoluyla, travmaya maruz kalan kişi ya da gruba, yaşanan olay, olaya bağlı olarak ortaya çıkabilecek tepkiler ve başa çıkma yollarına ilişkin bilgi sağlanır; risk grubundaki kişilerin belirlenmesine yönelik bir tarama gerçekleştirilir.
Yaşanılan zorlayıcı döneme bağlı olarak ortaya çıkan stres belirtilerini önlemeyi ya da azaltmayı hedefleyen yöntemler, sanılanın aksine, bir takım olumsuz duygulardan (korku, üzüntü, öfke gibi) kurtulmayı hedeflemez; bu olumsuz duyguları fark etmeye ve anlamaya çalışmakla başlar.
DEPREM SONRASI ERKEN DÖNEMDE RUHSAL SAĞLIĞINIZI NASIL KORURSUNUZ? Depremden Sonra Ruhsal Açıdan Kendinizi Nasıl Hissediyorsunuz? Depremin olumsuz etkilerini yaşadınız. Şimdi bir yandan yaşam normale dönmeye başlarken sizin de ruhsal açıdan bunlardan az ya da çok etkilenmeniz doğal.
Sağlık hizmeti verilen ortamlarda sağlık hizmeti verenler, aile üyelerine sevdiklerinin öldüğü haberini nasıl verecekleri konusunda çok az eğitim almaktadır. Bu konu aile için stresli olabildiği gibi, sağlık hizmeti veren kişi için de streslidir ve bilgi vermenin niteliği kayıp yaşayan ailenin sağlığını ve iyilik halini etkileyebilir. Ölümle ilgili ayrıntılar değişken olmakla birlikte, özellikle beklenmeyen bir ölüm ardından aile üyelerini bilgilendirmek zorlayıcı olabilir
Yas, sevilen birinin ölümü nedeniyle oluşan doğal bir tepkidir. Kaybı yaşayan kişiye, ölen kişiyle olan ilişkiye ve ölüm biçimine göre değişkenlik gösterebilmekle birlikte yas süreci dört temel evreden oluşmaktadır
Değerli meslektaşımız; Yaşadığımız deprem gibi toplumun büyük bölümünü etkileyen kitlesel travmalarda bedensel olarak yaralananların ruhsal etkilenmeleri sağlık çalışanları tarafından sıklıkla göz ardı edilmektedir. Oysa ki olaydan ruhsal açıdan en çok etkilenen risk gruplarının başında yakınlarını kaybedenler ve yaralılar gelmektedir.
Günümüzde medya yeni medya ve sosyal ağlar aracılığıyla hayal gücümüzü zorlayacak derecede genişlemiş ve yaygınlaşmıştır. Şiddetin ve travmatik yaşantıların, özellikle fiziksel ve cinsel şiddet, cinayet, intihar, başta savaş ve kitlesel travmalar olmak üzere bireysel ve toplumsal travma haberlerinin medyada sunumu izleyenlerin örselenmesi yanında şiddetin normalleştirilmesi ve yeniden üretimine de yol açan ve telafisi son derece güç sonuçlara yol açmaktadır.
Sağlık çalışanları, mesailerini bedensel, duygusal ve zihinsel enerji harcayarak tamamlarlar. Özellikle kriz durumlarında, çalışma sürelerinin uzaması, aşırı iş yükü, tehlikeli çalışma ortamı gibi etkenler bu enerji biçimlerinin aşırı derecede harcanmasına neden olarak Tükenmişlik Sendromu için risk oluşturabilir.
Bazı insanlar bir felaketten sonra alkol, reçeteli ilaçlar veya diğer maddelerin kullanımlarını arttırır. Alkol ve uyuşturucu kullanmanın stres tepkileriyle (örneğin baş ağrıları, kas gerginliği) ilgili kötü duygulardan veya fiziksel belirtilerden kaçınmanıza yardımcı olabileceğini düşünebilirsiniz.
Adli tıp şiddetin kanıtlarını belirlemek ve bir daha benzer bir şiddetin yaşanmaması ve toplumsal adaletin gerçekleşmesi için yargıya buna ait kanıtları sunmakla yükümlüdür. İnsan eliyle gerçekleşen felaketlerin yanı sıra doğal felaketlerde de olay yerinde gerçekleştirilen çalışmaların amacı “yaşanan gerçeğin ne olduğunu, faillerin/sorumluların kimler olduğunu saptayarak adaletin tesis edilmesi ve ihlalin/felaketin bir daha tekrarlanmaması için” yapılması gerekenleri belirlemek ve gereken adımları atmaktır.
Sağlık hizmeti verilen ortamlarda hastalık tanısı ya da ölüm gibi kötü haberleri verme, hasta ve ailesi için olduğu kadar sağlık çalışanları için de streslidir. Ama her dönem bazı hastalar ölür ve bu haberi vermek gerekir. Özellikle toplumun büyük kısmını etkileyen, ailelerin de bedensel veya ruhsal olarak etkilendiği ölüm olayı sonrasında bilgilendirme görevi daha da zorlu olabilmektedir. Bu bilgilendirme hastada ve ailesinde şaşkınlık, şok olma, dehşete düşme, yoğun acı ve öfkelenme gibi duygular yaratabilir, baş edememe, kabullenmeme ve öfkeyle sert davranışlar gösterme gibi tepkilere yol açabilir.
Türkiye Psikiyatri Derneği Ruhsal Travma ve Afet Psikiyatrisi Çalışma Birimi tarafından hazırlanmıştır. Bu metin 9 Şubat 2023 Pazarcık ve Elbistan Depremlerinin doğurduğu kriz süresince sağlık çalışanlarının ruh sağlığının korunması için alınması gereken önlemler ve uygulamalarla ilgili ayrıntıları topluca sunmak amacıyla oluşturulmuştur.
DEPREMDEN SONRA RUHSAL AÇIDAN KENDİNİZİ NASIL HİSSEDİYORSUNUZ? Siz de pek çok kişi gibi depremin olumsuz etkilerini yaşamış olabilirsiniz. Depremde bir yakınızı kaybetmiş olmak, depremle ilgili haberleri dinlemek, deprem bölgesiyle ilgili fotoğrafları görmek veya videolar izlemek, artçı sarsıntıları deneyimlemek sizde yas, aşırı kaygı, panik, uyku bozukluğu gibi bazı psikolojik belirtiler ortaya çıkarabilir.