Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD), Psikiyatri Asistanları ve Uzmanları Derneği’nin (PAUD) öncülüğünde, Türk Nöropsikiyatri Derneği, Türkiye Sinir ve Ruh Sağlığı Derneği ve İzmir Psikiyatri Derneği’nin önemli katkıları ile 17 Haziran 1995 yılında kurulmuştur. TPD’nin kuruluş öncesi çalışmaları 1990 yılında başlamıştır.
1990 yılında, 26.Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresinde yapılan "Psikiyatride Uzmanlık Eğitimi ve Sorunları" panelinde oluşan görüşler ve Kongre Genel Kurulu’nda alınan tavsiye kararı doğrultusunda, psikiyatride uzmanlık eğitimi ve sorunlarının tartışılabilmesi ve eğitimde standardizasyonun sağlanmasına yönelik çalışmaların yapılabilmesi amacıyla bir eğitim komisyonunun oluşturulması planlanmıştır. Kongre adına psikiyatri eğitimi veren tüm kurumlara gönderilen çağrıya uyan, 11 kurumdan 22 öğretim üyesi, klinik şefi ve asistanın katılımıyla oluşturulan Eğitim Komisyonu, 1990 yılı Aralık ayında İzmir'de toplanmıştır. Eğitim Komisyonu toplantısında; (1) Tıpta uzmanlık öğrenciliğine giriş, (2) Uzmanlık süresince yapılan rotasyonların süresi ve içerikleri, (3) Psikiyatri uzmanlık eğitiminin süresi, (4) Uzmanlık belgesinin verilişi konuları görüşülmüştür.
Eğitim Komisyonu ikinci toplantısını, 1991 yılı Şubat ayında İstanbul'da, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde yapmıştır. Bu toplantıya, psikiyatri uzmanlık eğitimi veren 9 kurumdan, 16 öğretim üyesi, klinik şefi ve asistan katılmıştır. Toplantıda psikiyatri uzmanlık eğitiminin içeriği tartışılmıştır. Ayrıca toplantıda, kurumların fizik olanaklarının, öğretim üyelerinin psikiyatride yetkin olduğu alanların, uzmanlık eğitimiyle ilgili olarak eğitim verenlerin ve asistanların eleştiri ve önerilerinin belirlenmesi amacıyla bir anket düzenlenmesi ve anketin eğitim veren kurumlara gönderilmesi kararlaştırılmıştır. PAUD ve Türk Nöropsikiyatri Derneği tarafından hazırlanan bu anketin sonuçları, 1991 yılında Ankara’da yapılan 27. Ulusal Psikiyatri Kongresi’nde bildiri olarak sunulmuş ve büyük bir ilgi görmüştür.
1991 yılı Mayıs ayında yapılan üçüncü toplantıdan sonra, üç toplantıda alınan kararlar, "Psikiyatri Uzmanlık Eğitimi Çalışma Kurulu Raporu" başlığı altında, 27.Ulusal Psikiyatri Kongresi Genel Kuruluna sunulmuş ve Genel Kurulda bu rapor doğrultusunda, (1) Psikiyatride Uzmanlık Eğitiminin Düzenlenmesi, (2) Psikiyatri Uzmanlık Eğitiminin İçeriği konularında bir dizi kararlar almıştır. 27.Ulusal Psikiyatri Kongresi Genel Kurul kararları arasında, belirlenen ilkeler doğrultusunda Psikiyatri Birliği kurulması da bir dilek olarak yer almıştır.
TPD’nin kuruluş çalışmaları sürerken Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) Ekim 1993’te Avrupa Tıp Uzmanları Birliği’ne (ATUB) asosiye üye kabul edilmesi ile ülkemizdeki tıp uzmanlığı eğitiminin Avrupa Birliği standartlarıyla uyum sağlayacak çağdaş bir düzeye ulaşma çalışmaları başlatılmıştır. Bu amaç doğrultusunda TTB önderliğinde İstanbul Tabip Odası’nın katkılarıyla Şubat 1994’te İstanbul’da “Tıpta Uzmanlık Eğitimi” kurultayı yapılmıştır. Kurultayda psikiyatri asistanları ve uzmanları PAUD tarafından temsil edilmiştir ve bu kurultay nasıl bir “Ulusal Psikiyatri Birliği” olmalı düşüncesinin biçimlendirilmesine katkı sağlamıştır. Çünkü Avrupa Tıp Uzmanları Birliği monospesialist dernekler olarak örgütlenmişti, yani Avrupa’daki organizasyon sadece psikiyatri uzman ve asistanlarını içeriyordu. Ancak ülkemizdeki psikiyatri alanında etkinlik gösteren dernekler ATUB’a üye olabilecek özellikleri göstermemekteydi. Örneğin Türk Nöropsikiyatri Derneği’ne nöroloji uzmanları da üye olabiliyordu ve Türkiye genelinden üyeleri olsa da İstanbul’da etkinlik gösteriyordu. Benzer şekilde Türkiye Sinir Ruh Sağlığı Derneği’ne hemşire, psikolog ve sosyal çalışmacılar da üye olabiliyordu ve Ankara’da etkindi. PAUD ise daha çok asistan ağırlıklıydı. İzmir Psikiyatri Derneği’nin ise üye sayısı sınırlıydı.
Türk Nöropsikiyatri Derneği, PAUD ve Türkiye Sinir ve Ruh Sağlığı Derneği temsilcileri, 1994 yılı içinde biri İstanbul, diğer ikisi Ankara' da olmak üzere üç toplantı yaparak, Psikiyatri Birliğinin nasıl bir yapılanma içinde oluşturulacağını tartışmışlardır. Bu tartışmalarda ağırlıklı olarak, psikiyatri alanındaki uzmanlık derneklerinin federasyon çatısı altında toplanması ve Psikiyatri Birliği Derneği adıyla, yurt çapında şubeler bazında örgütlenmiş, yeni bir derneğin kurulması önerileri üzerinde durulmuştur. Bu konuda yapılan çalışmalar sonunda, gereksinim duyulan yapılanma modeli ve mevcut yasal çerçeve göz önüne alınarak, Psikiyatri Birliği Derneği kurulması üzerinde fikir birliği sağlanmıştır.
1994 yılında Kayseri'de yapılan 30. Ulusal Psikiyatri Kongresi Genel Kurulunda alınan bir kararla, Türk Nöropsikiyatri Derneği, PAUD ve Türkiye Sinir ve Ruh Sağlığı Derneği, "Psikiyatri Birliği Kuruluş Çalışmaları Sekreteryası"nı yürütmek üzere görevlendirilmiştir. Genel Kurul kararının sonrasında; üç dernek, kurulması planlanan derneğin tüzüğünü hazırlama çalışmalarına başlamıştır. Bu konuyla ilgili görüş alışverişi ve fikir oluşturma, katkı ve eleştirileri almak üzere toplantılar düzenlenmesi kararı alınmıştır.
Üç derneğin temsilcilerinin katılımlarıyla, 1995 yılı Şubat ayında, İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı'nda yapılan toplantıda gündem, "Psikiyatri Birliği Derneği" tüzük taslağının tartışılması ve "Psikiyatri Birliği"nin yapılanması olarak belirlenmiştir. Toplantıda ilk olarak sekreteryanın kendisini bundan böyle "Birlik Çalışmaları Yürütme Kurulu" olarak tanımlaması kararı alınmıştır. Yürütme Kurulu'na İzmir Psikiyatri Derneği'nin davet edilmesi ve böylece bu kurulun dört derneğin katılımıyla oluşturulması karara bağlanmıştır. İkinci olarak, PAUD tarafından hazırlanan "tüzük taslağı" tartışılarak, başta derneğin amaçları ve görevleri olmak üzere, temel maddeler üzerinde görüş birliği sağlanmıştır. Toplantıda son olarak da, "Psikiyatri Birliği"nin yapılanmasının mümkün olduğunca geniş bir taban üzerine oluşturulması ve bu doğrultuda, 25 Mart 1995 tarihinde, Ankara'da, kurumlar ve derneklerden temsilcilerinin davet edileceği bir toplantının düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Bu toplantıda, psikiyatri kurumlarının ve psikiyatristlerin dağılımını ve coğrafi etkenleri göz önünde bulundurarak, kurulması mümkün şubeleri belirlemek üzere "psikiyatri haritası"nın oluşturulması ve bu bölgelerden temsilcilerin seçilmesi gündeme alınmıştır. Yaklaşık 5 yıl süren hazırlık çalışmalarının sonucunda dernek 17 Haziran 1995 yılında 166 kurucu üye ile kurulmuştur. Kuruluş çalışmalarının başından itibaren derneğin adının “Birlik” olması planlanmıştır. Ancak Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Daire Başkanlığı’nın 05-03-1990 tarih ve 74721 sayılı genelgesi gerekçe gösterilerek “Birlik” adının kullanılamayacağının bildirilmesi üzerine bu kelimeden vazgeçilmek zorunda kalınmıştır. Böylece 11 Eylül 1995’te gerekli tüzük değişiklikleri yapılarak derneğin adı “Psikiyatri Derneği” olarak değiştirilmiştir. 21 Mart 1998 günü Psikiyatri Derneği’nin 2. Olağan Genel Kurul’unda Psikiyatri Derneği’nin isminin başına Türkiye kelimesinin kullanılması kararı alınmış ve Bakanlar Kurulu’nun 15 Nisan 1999 tarih ve 99/12774 sayılı kararı ile 2908 sayılı Dernekler Kanunu’nun 65. maddesi gereğince derneğin adı “Türkiye Psikiyatri Derneği” olarak değişmiştir.
“Türkiye’de Psikiyatrinin Örgütsel Bellek Kitabını” indirmek için tıklayın