İntihar Haberlerinin Basında Veriliş Şekilleriyle İlgili Basın Açıklaması

Son günlerde medyada artan sayıda intiharlar ile ilgili haberlere rastlamaktayız.
Toplumsal, kültürel, tıbbi, ekonomik ve politik pek çok sebeple ilişkili bir eylem olabilen intihar girişimleri çoğu ülkede olduğu gibi ülkemiz açısından da önemli bir sorundur, önlenebilir olması nedeni ile intiharların nedenlerini anlamak ve çözüm yollarını araştırmak başta ilgili kamu kurumları olmak üzere tüm toplum kesimlerinin sorumluluğundadır. Diğer taraftan intihar haberlerinin veriliş şekilleri toplum ruh sağlığı açısından son derece hassas olup bu haberlerin olası olumsuz etkileri gözetilerek ve özenle hazırlanması gerekmektedir. Maalesef son zamanlarda uygun olmayan ve sakıncalı olduğu gözlenen haber içeriklerinin medya organlarında artmakta olduğu dikkat çekmektedir.

İntihar haberleri, kaybedilen kişinin yakınları, meslektaşları, kendisine zarar verme düşüncesi olan insanlar ve genel olarak toplumun tamamı üzerinde yaratabileceği etkiler açısından diğer haberlerden farklı bir yere ve öneme sahiptir. Bu nedenle bu tür haberlerin veriliş şeklinde uyulması gereken insani, etik ve psikiyatrik ilkeler söz konusudur. Bir haberin içeriğinin oluşumunda ve sunumunda -ulaştığı ya da ulaşacağı kişileri bilgilendirmenin ötesinde- ne kadar okunacağı ve ne kadar ilgi çekeceği gibi habere olan ilgiyi artırmaya yönelik girişimler intihar ve benzeri (şiddet içeren suç davranışları) olayların verilmesinde etkileri giderilemeyecek zararlar oluşturabilir.
Bu açıdan haber içeriği ve habere ilgili artırmaya yönelik planlamaların intihar gibi özel alanlarda belirli sınırlara çekilmesi ve kişilerin ve toplumun genel yararının gözetilmesi gerekmektedir.
Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’ne göre, “Gazeteci, sadece kamuoyunu ilgilendiren politik ya da ünlü kişilerin intiharı ile kriminal öneme sahip intihar vakalarını haber yapabilir. Bu tür istisnai durumlarda bile intiharın yöntemine ilişkin özendirici ve öğretici ayrıntılara yer verilmemeli, intihara ilişkin fotoğraf ve görsel malzeme ile intihar mesajı kullanılmamalıdır.” Dünya Sağlık Örgütü ise intihar haberlerinin medyada yer alması ile ilgili bir dizi kural belirlemiştir. İntihar eyleminin toplum ve bireyler üzerindeki etkisinin bulaşıcılığı ve sahip olduğu özel koşullar birlikte düşünüldüğünde aşağıdaki kuralların uygulanmasının önemi aşikardır.

• Haberde ölme kararında rol oynayan psikososyal nedenler aydınlatılmalı, altta yatan bir psikiyatrik hastalık varsa belirtilmelidir. İntihara yol açan depresyon, madde bağımlılığı gibi hastalıkların tedavisinin olduğu vurgulanmalı ve nasıl yardım alınacağı konusunda bilgi verilmelidir. Kişilerarası ilişki güçlükleri ve çatışmalarda çözüm yollarını örneklerle belirten yol gösterici haberler şeklinde verilmelidir.
• İntihar, haberlerde cesur bir davranış olarak sunulmamalı. Haber ilk sayfalarda, resimli, renkli ve intihar yöntemi ayrıntılı verilmemelidir.
• Olay romantik ve gizemli bir davranış olarak verilmemelidir.
• İntihar bir çözüm yolu olarak gösterilmemelidir.
• İntihar girişimlerinden sonra meydana gelebilecek ağır bedensel sorunlar-beyin hasarı, felç, vs- tanımlanmalı ve caydırıcı bir şekilde kullanılmalıdır.
• İntiharlar bir problem çözümü olarak sunulmamalıdır. Çeşitli başka etkili çözüm yolları olduğu, bunlara ulaşamama durumunda bu sonucun ortaya çıktığı belirtilmelidir.
• Kurbana bazı özenilebilecek nitelikler, dikkat çeken özellikler ve bir özel statü kazandıracak sunumlardan kaçınılmalıdır.
• Kurbana intihar davranışıyla bir ün kazandırılmamalı, intiharın ün kazanmak için bir yol olduğu mesajı verilmemelidir.
• Haberlerde bireylerin intihar düşünceleriyle baş etmelerine yardımcı olabilecek kurumlar, tedavi seçenekleri hakkında bilgi verilmelidir.
• Tercihen yalnızca ölümle sonuçlanan intihar davranışı haber yapılmalı ve haber kısa, resimsiz, intihar yöntemi bildirilmeden verilmelidir.
• Nasıl intihar edilebileceğini gösteren ayrıntılı intihar haberlerinden sakınılmalıdır.
• Olay hiçbir şekilde geniş ve tekrarlayan biçimde haberleştirilmemelidir.
• Lokal medya ve sağlık kurumları arası sürekli bir diyalog sağlanmalıdır.

İntihar önlenebilir ve konuşulması gereken önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bununla birlikte intihar ile ilgili nelerin ele alınması ve nasıl bir içerik ile haber verilmesi gerektiği hususunda tüm basın mensuplarımızı dikkatli olmaya, intihar eylemlerini özendirici içeriklerden kaçınmaya davet ediyoruz. Bu konuda ihtiyaç duyulan her türlü bilgilendirme için Türkiye Psikiyatri Derneği olarak katkı sunmaya, basın mensuplarımız ve kuruluşları ile çalışmaya hazır olduğumuzu yineliyoruz.

Sağlıklı bir toplum adına iş birliği ve dayanışma dileği ile,

Türkiye Psikiyatri Derneği
Merkez Yönetim Kurulu