Bugün İstanbul Sözleşmesi’nin 10. yaş günü. 11 Mayıs 2011’de İstanbul Sözleşmesi olarak da bilinen Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi imzaya açılmıştı. Türkiye, kadına yönelik şiddeti insan hakkı ihlali olarak tanımlayan, devletleri cinsiyet ve yaş sınırlaması olmaksızın şiddeti önlemeye ve şiddeti yeniden üreten toplumsal yapıları değiştirmeye teşvik eden bu sözleşmeyi imzalayan ilk ülke konumundaydı. Sözleşme şiddetin toplumsal yapılarla ilişkisine ve cinsiyete dayalı şiddetin cinsiyet eşitsizliği ile yakın birlikteliğine işaret ediyor ve devletleri şiddetle mücadelede bu konuları da dikkate almakla yükümlü kılıyor. Bu nedenle ülkemize benzer şekilde başka ülkelerde de Sözleşmeyle ilgili itirazlar dillendiriliyor. Sözleşme karşıtı kampanyalar hemen her toplumda benzer şekilde sıklıkla yanlış bilgilendirmeye başvuruyor. Buna karşı, Sözleşmenin gerektirdiği değişikliklerin yapılması ve uygulanması için yıllardır sürdürülen mücadeleye Türkiye Psikiyatri Derneği de söz, açıklama ve eylemleriyle katkıda bulunmaya çalıştı. Yakın dönemde alınan sözleşmeden çekilme kararıyla ilgili itiraz ve uyarılarımızı Türkiye Psikiyatri Derneği, Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği, Türk Nöropsikiyatri Derneği ortak açıklamasında ifade etmiştik (https://psikiyatri.org.tr/2365/ayrimcilik-baska-bir-ayrimciligi-guclendirir-siddete-zemin-saglar-sagligi-boza). Açıklamada, sözleşmeden çekilmenin sakıncalarının yanı sıra bu kararı gerekçelendirirken sergilenen ayrımcı söylem ve tutumun tehlikelerine de işaret edilmişti. Sözleşmeden çekilmeyle ilgili itirazlar ilk günden itibaren ülkemizde dillendiriliyor. Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının ardından yaşananlar hem ülkemizde hem de tüm dünyada sağlık, şiddet ve eşitlik konularına duyarlı yapılarca yakından takip ediliyor. Dünya Psikiyatri Birliği Başkanı Dr. Afzal Javed tarafından Türkiye Psikiyatri Derneği ve üyelerine yazılmış olan mektubu sizlerle paylaşmak istiyoruz. Yüz yirmi ülkeden 250000’den fazla psikiyatristi temsil eden Dünya Psikiyatri Birliği’nin başkanı Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi ve bu gelişmenin diğer ülkeler üzerinde yaratacağı etkiler hakkındaki endişelerine yer verdiği mektubunda, sözleşmenin ilkelerinin uygulanmasıyla ilgili desteğini ifade etmiştir. Sözleşmenin 10. yaş gününde, Türkiye’nin çekilmesinin kabul edilemez olduğu görüşümüzü tekrarlamak isteriz. Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez Yönetim Kurulu
Dr. Afzal Javed’in mektubu:
Mektubun Türkçe çevirisi:
6 Mayıs 2021
Sayın Dr. Başar, Türkiye Psikiyatri Derneği Başkanı
Dünya Psikiyatri Birliği Başkanı sıfatıyla size ve Türkiye Psikiyatri Derneği’nin tüm üyelerine, Türkiye Cumhurbaşkanı’nın İstanbul Sözleşmesi olarak da bilinen, Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi ve Bununla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’nden geri çekilmek hakkındaki son kararından duyduğumuz endişeyi dile getirmek için yazıyorum.
Sözleşmeye karşı olan tepkilerin Türkiye ile sınırlı olmadığının farkındayız. Türkiye’deki bu gelişmenin diğer ülkeler tarafından takip edilebileceğine dair endişemiz, bir açıklama yapma kararı almamıza sebep oldu. Bu açıklamada, WPA’nın İstanbul Sözleşmesi’nin ilkelerine bağlı kalmaya istekli olduğunu, devletleri sözleşmeyi imzalamaya, onaylamaya ve uygulamaya çağırdığını ve Türkiye’nin sözleşmeden çekilme kararını kınadığını ifade edeceğiz.
Şiddet ve ayrımcılığın büyük acılara ve ruhsal bozukluklara yol açtığını bilen WPA, üye derneklerin sözleşmenin onaylanmasını ve ilkelerinin tüm dünyada uygulanmasını teşvik etmeye yönelik tüm eylemlerini desteklemeye hazırdır. Saygılarımla,
Dr. Afzal Javed, Dünya Psikiyatri Birliği Başkanı