Psikoteknik Uygulamalar Görev Grubu Raporu Psiko-Teknik Değerlendirme Merkezlerinin Açılması ve İşletilmesi'ne Dair Yönetmelik İle İlgili Öneriler

Psiko-Teknik Değerlendirme Merkezlerinin Açılması ve İşletilmesi'ne Dair Yönetmelik İle İlgili Öneriler

İlgi (a) : Karayolları Trafik Kanunu
İlgi (b) Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik

SORUN ALANI: Merkezleri Açmaya Yetkili Kişiler.
İlgi (a) yönetmelik gereği Psikoteknik Değerlendirme Merkezleri resmi ve özel kuruluşlar bünyesinde oluşturulan ve il sağlık müdürlükleri tarafından yetkilendirilmiş merkezler olarak faaliyet göstermektedirler.
Bu merkezlerde kullanılan test batarya sistemleri tıbbi araç olarak kabul edilmekte ve % 8 KDV ödenmektedir. Buna rağmen halen gerekli niteliklere haiz her Türk vatandaşı yanında bir psikolog ve psikiyatri uzmanı çalıştırmak kaydı ile bu tür merkezleri açma yetkisine sahiptir.
Bu merkezlerin Psikiyatrist dışında kişilerce açılmasının uygulanacak test ve sonrasındaki psikiyatrik muayenenin sağlıklı olmasını engelleyebileceği, merkezin mesul müdürü Psikiyatrist olmakla birlikte 50-150 bin YTL sermayesi olan ve müşteri toplayan kişilerin emrinde çalışanların “Bilirkişi” rolünden taviz vermek zorunda bırakılabileceği (ticari kaygılardan dolayı) değerlendirilmektedir.

ÇÖZÜM: İlgi (b) yönetmeliğin 8’nci maddesinde sağlık kuruluşu açmaya ve işletmeye yetkili kişiler belirtilmekte ve “Tıp Merkezi ve Poliklinik açmaya yetkili kişiler mesleğini serbest icra etmek hak ve yetkisi olan tabip veya birden fazla tabip ve diş tabibidir” denilmektedir. Aynı yönetmeliğin ilgili maddesinin Psikoteknik Değerlendirme Merkezleri açısından da uygulanmasının bu merkezlerin yozlaşmasını önleyebileceği değerlendirilmektedir.

SORUN ALANI: Psikiyatrist Muayenehanesi Bünyesinde Psikoteknik Değerlendirme Merkezi Açabilme Yetkisi.

ÇÖZÜM: Psikoteknik Değerlendirme Merkezleri “Ayrı bir birim oluşturmak kaydıyla” sağlık kuruluşları bünyesinde de açılabilmektedir. Asgari şartların sağlanması kaydıyla Psikiyatrist Muayenehaneleri bünyesinde de bu merkezlerin açılmasının bir sakınca oluşturmayacağı, merkezlerin işlevselliğini daha da arttıracağı değerlendirilmektedir.

SORUN ALANI: Fiziki Şartlar ve Personel Standartları.
İlgi (a) yönetmeliğin Psiko-Teknik değerlendirmenin resmi ve özel kuruluşlar bünyesinde oluşturulan ve il sağlık müdürlükleri tarafından yetkilendirilmiş merkezlerde çalışan psikolog ünvanına sahip kişiler tarafından yapılacağı ifade edilmektedir. Bu uygulama yapılan testlerin usulüne ve standartlara uygun bir şekilde yapılması açısından gerekli bir uygulama olarak değerlendirilmektedir. Ancak Psikiyatristlerin de aynı eğitime tabi oldukları ve Psiko-Teknik Değerlendirmede kullanılan testlere benzer psikolojik testleri yapma yetkisine sahip oldukları düşünülürse bu maddenin Psikiyatristlerin yetki kullanımını ihlal ettiği, kısıtladığı değerlendirilmektedir.

ÇÖZÜM: İlgi (a) yönetmeliğin Psiko-Teknik Değerlendirme Yapmaya Yetkili Kuruluş ve Kişiler maddesine psikoteknik test bataryası kullanma eğitimi ve sertifikası
almak şartı ile psikiyatristlerin eklenmesinin de uygun olacağı değerlendirilmektedir.

SORUN ALANI: Psiko-Teknik Değerlendirilmesi Yapılacak Adayların Merkezlere Başvuru ve Kabul Şekli.
Psikoteknik merkezleri veya bağlı oldukları merkez zincirleri; müşteri potansiyeli olan odalar, dernekler, müşterilerin uğradıkları dinlenme tesisleri, nakliyecilikle uğraşan işletmeler ve bütün bunlara yakın olan kişilere gidip kendi merkezlerinin avantajlarını anlatmakta ve Psiko-Teknik Değerlendirilmesi yapılacak aday toplamaktadır. Hatta müşteri toplayan ve komisyon alan aracılar türemiştir. Sunulan avantajların ticari kaygılardan dolayı ücret tarifesini düşürme, hatta daha başka tavizlerde bulunmaya kadar giden sistemi yozlaştırıcı uygulamalara dönüşebileceği değerlendirilmektedir.

ÇÖZÜM: Psiko-Teknik Değerlendirilmesi Yapılacak Adaylarının bireysel veya gurup halinde ikamet ettikleri Sağlık Müdürlüklerine veya yerel tabip odasına başvurmalarının ve bu merkezlerden kapasiteleri ve personel standartlarına göre ilgili Psiko-Teknik Merkezlerine yönlendirilmelerinin, yukarıda bahsedilen muhtemel yozlaşmanın önüne geçebileceği değerlendirilmektedir.
Psiko-Teknik Değerlendirme Merkezi bulunmayan illerdeki Psiko-Teknik Değerlendirilmesi Yapılacak Adaylar, ulaşımı ve merkez sayısı en uygun il belirlenerek, o ilin sağlık müdürlüğü veya tabip odasına yönlendirilmelidir. Bu şekilde müşteri toplayan komisyonculuğun (deynekcilik), niteliksiz değerlendirme ve sahteciliğin önüne geçilebileceği değerlendirilmektedir.

SORUN ALANI: Hizmet Bedelinin Belirlenmesi.
İlgili mevzuatta haksız rekabetin önlenmesi ve kalitenin korunması için il hıfzısıha kurulunun belirleyeceği asgari ücretin uygulanabileceği belirtilmiştir. Mevzuatta "belirleyebilir" ibaresi ile keyfiyete bırakıldığı için Denizli ilinde asgari ücret belirlenmemiştir. Ücretlerde topluluk indirimleri yapılabilmekte, kampanyalar düzenlenebilmektedir.
Bu durumun da kamu yararı göz önünde bulundurulduğunda hizmetin kalitesini düşürecek uygulamalara yol açabileceği değerlendirilmektedir.

ÇÖZÜM: Bunun için hizmet alan ile veren arasındaki para ilişkisinin ortadan kalkması yararlı olur. Teknik olarak uygulanabilir ise ücretin sağlık müdürlüğünce alınması, onay bedeli ve müdürlüklerin hizmet bedeli düşüldükten sonra müdürlüklerce merkezlere ödeme yapılması daha uygun olacaktır.