Özel Hastaneler Görev Grubu Raporu    

 15.02.2008 GÜN VE 26788 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANAN

“Özel Hastaneler Yönetmeliği” İle İlgili Rapor 
21.10.2006 gün ve 26326 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 15.02.2008 gün ve 26788 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Özel Hastaneler Yönetmeliği”nde değişiklik yapılmasına ilişkin yönetmeliğin birleştirilmiş hali karşılaştırılarak incelenmiştir. Bu karşılaştırmayı daha önce ayrıntılı olarak Türkiye Psikiyatri Derneği Hukuk Bürosu yaptığı için temel değişiklikler belirtilerek yorumlanacaktır. 

Temel değişiklikler
Yeni yönetmelikle:

• Özel genel hastanelerde en az dört uzmanlık alanında kadrolu hekim çalışması gerektiği koşulu, “en az üç cerrahi uzmanlık dalı olmak üzere altı klinik uzmanlık dalında kadrolu uzman hekim çalıştırma” koşuluna değiştirilmiştir. (Madde 6/b)
• Özel genel hastanelerde yoğun bakım ve gözlem yatakları dışında en az on yatak bulundurma koşulu “en az yirmi beş hasta yatağı olması” koşuluna değiştirilmiştir. (Madde 6/c)
• Özel dal hastanelerinde ana çalışma alanı ile ilgili uzmanlık dalında kadrolu uzman hekim sayısı en az ikiden, en az dört uzman hekime çıkarılmıştır. (Madde 7/a)
• Özel dal hastanelerinde en az on hasta yatağının olma koşulu, “yoğun bakım varsa, bunlar ve gözlem yatakları dışında en az yirmi beş hasta yatağı olmak” biçiminde değiştirilmiştir. (Madde 7/c)
• Özel hastane binasının bulunduğu yerle ilgili olarak:

  - İmar mevzuatı uyarınca her tür ve ölçekteki planlarda özel sağlık alanı kullanım kararı verilmiş olması, (Madde 8/a)
  - Hastane binası için yeterli yeşil alan ayrıldığının ilgili belediye tarafından belgelenmesi, (Madde 8/c)
  - Hasta ve hasta yakınları ile hastane çalışanları için … ilgili mahalli idarenin sağlık kurum ve kuruluşları için otopark konusunda düzenlemesi varsa burada belirlenen ölçüye göre, … yoksa Otopark Yönetmeliğindeki ölçüye uygun şekilde yeteri sayıda otopark yerinin ayrılmış olması, (Madde 8/d) koşulları eklenmiştir.

• Ruhsatlı özel hastanelere ek bina yapılması için ön izin alınması koşulu getirilmiştir. (Madde 9)
• Özel hastanelerin “müstakil binalarda faaliyet göstermesinin gerektiği” koşulu getirilmiştir. (Madde 10)
• Eski yönetmelikte uzman hekimlerin tam gün çalışmaları halinde, çalışma saatleri dışında muayenehane veya özel sağlık kuruluşlarında çalışabilecekleri belirtilmişken, yeni yönetmelikte “en çok iki özel sağlık kurum veya kuruluşunda çalışabilecekleri” yer almıştır. (Madde 19)
• Eski yönetmelikte laboratuarların kurulması veya satın alınması gerekirken, yeni yönetmelikte “özel hastanelerin bünyesinde, hastanenin faaliyeti ile ilgili laboratuarların kurulması zorunludur” ibaresi yer almıştır. Eski yönetmelikte “Özel hastane bünyesinde bulunan laboratuarlar hastane adına düzenlenen faaliyet izin belgesinde yer alır ve ayrıca ruhsat düzenlenmez.” hükmü, yeni yönetmelikte “Özel hastane bünyesindeki laboratuarlar için ilgili mevzuata göre ayrıca ruhsatname düzenlenir…”  biçimine dönüştürülmüştür. (Madde 28)
• Eski yönetmelikte özel dal hastaneleriyle ilgili standartları belirleyen Madde 45 yeni yönetmelikte yürürlükten kaldırılmıştır. (Madde 45)
• Yeni yönetmeliğe göre, “Özel hastane açmak isteyenler, Bakanlıkça yapılan planlamada ihtiyaç gösterilen yerleşim bölgelerinde faaliyette bulunmak üzere başvurabilirler. Bakanlıkça birinci fıkraya göre planlanan yatırım listesi, her yıl Ekim ayında Bakanlık internet sitesinde ilan edilir. Özel hastane açmak isteyenler, Kasım ayı sonuna kadar Bakanlığa başvurur. Yerleşim yeri itibariyle planlanan özel hastane sayısından fazla istekli olması halinde aralarında noter huzurunda kura çekilerek hak sahibi belirlenir.

 Planlamaya göre ilan edilen yerlerdeki özel hastane için Kasım ayında başvuru olmaması halinde, takip eden yılın Ağustos ayına kadar bu özel hastaneler için başvuruda bulunulabilir. Bu durumda, talepte bulunulan ayın sonuna kadar başvurular toplanır ve takip eden ayın ilk haftasında birden fazla istekli olması halinde aralarında noter huzurunda kura çekilerek hak sahibi belirlenir; tek istekli bulunması halinde o kişiye hak sahibi olduğu bildirilir.” hükümleri ve süreyle ilgili konular yer almaktadır. (Ek Madde 4)
* “Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren Bakanlıkça yapılacak planlama kapsamı dışında yeni özel hastane ön izin başvurusu ve mevcut ruhsatlandırılmış özel hastanelere tıbbi hizmet birimi, sağlık çalışanı veya teknoloji yoğunluklu tıbbi cihaz ilave talepleri kabul edilmez.” (Geçici Madde 6)

• Yeni yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle ruhsatlı olan hastaneler, ön izin almış ve ön izin işlemleri devam eden müracaatlar bakımından istisnalar belirtilmiştir. (Geçici Madde 7)
• Yeni yönetmelikte uzman hekim ve yatak sayısı değişiklikleri yapılmış olmakla birlikte, bunlar Ek-11’de görülmemektedir.   

YORUM
Sağlık sisteminin ve uygulamasının değerlendirmesi ülkenin siyasal ve ekonomik sisteminden ayrı düşünülemez. Yeni yönetmeliğin “Sağlık kurum ve kuruluşlarının planlanmasıyla ilgili Ek Madde 4”te belirtilen gerekçeleri mantıklı ve sosyal devlet ilkeleriyle uyumludur. Ancak yeni yönetmelik bir bütün olarak incelendiğinde, sağlık hizmetlerini sosyal devletin yükümlülüğü olarak değil, ekonomik bir alan olarak gördüğü anlaşılmaktadır.
Her sistemde kuralların ve ilkelerin olması gereklidir. Ancak yeni yönetmelikle özel hastanelerin kurulması, özellikle yerel yönetimlere bağlı duruma getirilmektedir. Ülkemizde belediyelerin belirlediği özel sağlık kuruluşlarına ayırdığı alanlar, bunlarla ilgili yeşil alan ve otopark düzenlemesi (imar planı) yoktur. Kadrolu uzman hekim ve zorunlu yatak sayısı artırılmış, ön izin ve müstakil bina olması koşulu getirilmiştir.
Yeni yönetmelikle getirilen koşullar özel hastanelerin kurulmasını güçleştirmekte, çok fazla parasal güç ve yerel yönetimlerle (merkezi yönetimlerle de) zorunlu ve iç içe bir ilişkiyi gerektirmektedir. Düzenleme yapılırken aşırı merkeziyetçi (Sağlık Bakanlığı’nın yer/zaman belirlemesi, imar izni koşulu, ön izin alma zorunluluğu, ekonomik yeterliliği kanıtlama gibi) bir yaklaşım görülmektedir. Bu nedenle düzenlemenin, bugün iktidarda bulunanların sonsuza dek iktidarda kalacağı varsayımına dayandırıldığı söylenebilir.
En geç dört yıl içinde yeni yönetmeliğe uyma hükmü geçerli olamaz; çünkü sağlık kuruluşları kullandıkları aygıtları yenilemek zorundadır, ya da eleman değiştirmek/almak zorunda kalabilir. Bu durumda, sağlık alanı, imar izni gibi nedenlerle sağlık kuruluşlarının çoğunun kapanması tehlikesi ortaya çıkacaktır.
Bir başka düzenleme, hekimlerin en çok iki özel sağlık kuruluşunda çalışmalarına izin verilirken, kamu sağlık kuruluşunda çalışanların özel sağlık kuruluşunda çalışamayacaklarıdır. Ülkemizin ekonomik koşullarında bu uygulama özellikle büyük kentlerde sorun yaratacaktır.
Genel anlamda özel hastanelerin kurulması güçleştirilmektedir. Bu durum sağlık hizmeti veren kuruluşların tekelleştirilmesi olasılığını akla getirmektedir (Günümüzdeki sağlık kuruluşları zincirlerine ve sahiplerine bakmak konuyu açık duruma getirebilir.). 
 
15.02.2008 GÜN VE 26788 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYIMLANAN

“AYAKTA TEŞHİS VE TEDAVİ YAPILAN ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI HAKKINDA YÖNETMELİK” İLE İLGİLİ RAPOR 
15.02.2008 gün ve 26788 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik” eski yönetmelikle karşılaştırılarak incelenmiştir. Bu yönetmelikle ilgili karşılaştırmalı incelemeyi daha önce Türkiye Psikiyatri Derneği Hukuk Bürosu ayrıntılı olarak yaptığı için temel değişiklikler belirtilerek yorumlanacaktır. 

Temel değişiklikler
Yeni yönetmelikle:

• Amaca “kaynak israfı ve atıl kapasiteye yol açılmaksızın ülke düzeyinde dengeli, verimli ve kaliteli sağlık hizmeti sunulmasını sağlamak” gerekçesi eklenmiştir. (Madde 1)
• Özel düzenlemeye tabi olan kuruluşlar, diyaliz merkezleri, kurum hekimliği, işyeri hekimliği, mediko-sosyal ve benzeri nitelikteki birimler bu yönetmeliğin kapsamı dışındadır. (Madde 2)
• Yeni yönetmelikte tanımlar bölümüne bazı yeni tanımlar eklenmiştir. (Madde 4)
• Eski yönetmelikte yer alan “merkez” terimi yerine “tıp merkezi” terimi kullanılmıştır (Madde 5)
• Eski yönetmelikte merkez “tıp merkezi, özel dal merkezi, teşhis merkezi” olarak belirtilmişken, yeni yönetmelikte bunlar kaldırılmış ve salt “tıp merkezi”ne yer verilmiştir. Eski yönetmelikte kadrolu en az iki uzman hekim zorunluluğu, yeni yönetmelikte en az dört uzmanın tam zamanlı çalışması zorunluluğuna dönüştürülmüştür. (Madde 6)
• Poliklinikler hizmet birimleri doğrudan birbiriyle bağlantılı olacak şekilde oluşturulan ve en az iki hekim tarafından açılan sağlık kuruluşları olarak tanımlanmıştır. Eski yönetmelikte hizmet birimlerinin birbiriyle doğrudan bağlantılı olma koşulu yoktur. Yeni yönetmelikte muayenehane için “… cerrahi ve girişimsel tıbbi işlemlerin yapılmadığı” nitelemesi eklenmiştir. (Madde 7)
• Yeni yönetmeliğe göre, tıp merkezi ve polikliniği mesleğini serbest icra etmek hakkına sahip hekimler ve diş hekimleri açabilir, ayrıca polikliniğin “sadece o poliklinik bünyesinde meslek icra etmek şartıyla açılabileceği” belirtilmiştir. Tıp merkezi ve polikliniklerin ortağı ölürse, eşi ve çocuklarının hakları düzenlenmiştir. (Madde 8)
• Sağlık kurum ve kuruluşlarının planlanması başlığında planlamanın gerekçeleri belirtilerek, planlamanın Sağlık Bakanlığı tarafından yapılacağı, tıp merkezi açabilmek için Sağlık Bakanlığının göstereceği yerler için başvurulacağı ve ön izin alma gerekliliği, süreler düzenlenmiştir. (Madde 9) 
• Yeni yönetmelikte, eski yönetmelikte olmayan imar mevzuatında özel sağlık tesisi yapılabilecek yer olması, ulaşım koşulları, otopark gibi düzenlemeler yer almıştır. (Madde 10)
• Tıp merkezi açılırken ve ruhsat verilmiş olan veya bir binanın tıp merkezine dönüştürülmesine yönelik tadilat öncesinde ön izin koşulu getirilmiştir. (Madde 11)
• Tıp merkezlerinin ayrı binada faaliyet göstermesi zorunluluğu ve poliklinikler ayrı binada değilse, ayrı bir poliklinik girişinin olması zorunluluğu getirilmiştir. (Madde 12)
• Yeni yönetmelikte ruhsat başvurusu ve ruhsatnameyi düzenleyen maddenin eklerinde çalışacak personelin ilgili meslek kuruluşuna üyelik belgesi istenmemektedir. (Madde 15)
• Eski yönetmeliğe göre teknik inceleme ekibi salt Cerrahi Müdahale Birimlerinin ruhsatlandırılmasını ve faaliyetlerini denetlerken, yeni yönetmeliğe tabi olan tüm sağlık kuruluşlarını denetlemekle görevlendirilmiştir. (Madde 14) 
• Yeni yönetmelikle sağlık kuruluşunun mes’ul müdürü olan hekime tam gün çalışma zorunluluğu getirilmiş, çalışma yeri dışında hiçbir yerde çalışamayacağı belirtilmiştir. (Madde 16)
• Yeni yönetmeliğe göre, hekimler tam zamanlı çalışabilir ve bu sürenin dışında en çok iki özel saülık kuruluşunda çalışabilir. (Madde 17)
• Yeni yönetmelikte sağlık çalışanlarının sağlık kuruluşundan ayrılmaları durumunda yapılacaklar düzenlenmiştir. (Madde 19)
• Tıp merkezlerinin (Madde 21) ve polikliniklerin (Madde 22) en az çalışma süreleri sekiz saat olarak belirlenmiştir.
• Yeni yönetmelikte “… müdahaleye bağlı olarak gelişen komplikasyonlar ve/veya yoğun bakım hizmetine ihtiyaç olan durumlarda … hasta transfer edilir ve hastanın tedavisi sağlanır. Söz konusu hastanın transferi ve transfer edildiği hastanelerdeki teşhis ve tedavisi ile ilgili ücretleri tıp merkezi tarafından karşılanır.” düzenlemesi yer almaktadır. (Madde 23)
• Yeni yönetmelikte acil birimin kurulması ve ambulans hizmetleri düzenlenmiştir. (Madde 24)
• Yeni yönetmelikte sağlık kuruluşlarının laboratuar ve radyolojik tetkikleri yapabilmek için ruhsat almalarının gerekmediği, laboratuar açabilecekleri ya da bu hizmetleri ruhsatlandırılmış laboratuarlara (eski yönetmelik) ek olarak özel sağlık kuruluşlarından/hastanelerden alabilecekleri belirtilmiştir. (Madde 25)
• Yeni yönetmelikte cerrahi müdahale kayıt defteri zorunluluğu ve “Elektronik ortamdaki kayıtları güvenli olmayan sağlık kuruluşlarında, yazılı kayıt tutulur.” hükmü getirilmiştir. (Madde 27)
• Yeni yönetmelikte halka yönelik bilgilendirme ve tanıtımla ilgili ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. (Madde 29)
• Açılmış sağlık kuruluşları tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç dört yıl içinde, hekim sayısı dışında bu yönetmeliğe uyum sağlamak ve ruhsat almak zorundadır. Dört yılın sonunda ruhsat almayan sağlık kuruluşlarının uygunluk belgesi iptal edilir. (Geçici Madde 2)
• Yürürlükten kaldırılan yönetmeliğe göre açılmış sağlık kuruluşlarına tıbbi hizmet birimi, teknoloji yoğunluklu tıbbi cihaz ve sağlık çalışanı eklenmek istenmesi halinde, yeni yönetmelik hükümleri (Madde 9) uygulanır. (Geçici Madde 2)
• Açılmış sağlık kuruluşlarının uyumu Geçici Madde 3’le düzenlenmiştir.  

YORUM
Bu yönetmelik, birçok yönden aynı gün Resmi Gazetede yayımlanan Özel Hastaneler Yönetmeliği’ne benzer özellikler taşımaktadır. Tıp merkezi ve poliklinik açmak güçleştirilmektedir: Ancak önceden belirlenen bölgelerde, belediyelerin (varsa) sağlık kuruluşları için imar planı/yeşil alan/otopark düzenlemelerine göre, Sağlık Bakanlığı’nın ön iznine bağlı olarak, müstakil binalarda, poliklinikler için salt poliklinikte meslek icra etmek koşuluyla, muayenehanelerde cerrahi ve girişimsel tıbbi işlemler yapmamak kaydıyla, hekim sayısı artırılarak… çalışılabilecektir. Tüm bunlara ek olarak çalışan sayısının artırılacağı, ya da tadilat yapılması gereken durumlarda da ön izin almak gerekmektedir.
Özel Hastaneler Yönetmeliği ile ilgili yorumda belirtilen en geç dört yıl içinde yeni yönetmelik hükümlerine uyma zorunluluğu aynı sorunları yaratacaktır.
Yeni yönetmelikle, özel sağlık kuruluşlarında çalışmak isteyen hekimlerin mesleklerini ancak buralarda icra edebilecekleri belirtilerek hem kamu, hem de özel çalışma olanağı ortadan kaldırılmaktadır.
Daha önce belirtildiği gibi, bir sistemin sağlıklı yürümesi için ilke ve kuralların olması gereklidir. Yeni yönetmelikle merkeziyetçilik/yerel-merkezi yönetimlere bağlılık artırılmakta, küçük sağlık kuruluşlarının açılmasının önü tıkanmakta, açılmış olanların dört yılın sonunda kapanması beklenmekte, sanki özel hastane zincirlerinin egemen olması istenmektedir.        

Saygılarımla.

25.02.2008 
 
Prof.Dr. Orhan DOĞAN