Adli Psikiyatri BÇB Bilgilendirilmiş Olur Formu Hakkında Bir Tartışma Başlattı

Türkiye Psikiyatri Topluluğu’nun Sayın Mensupları’na,


Yeni Türk Ceza Kanunu’nun yürürlüğe girmesi nedeniyle, Sağlık Bakanlığı tarafından bakanlığa bağlı hastanelerde uygulamaya sokulan, üniversite hastanelerinde de uygulanması telkin edilen “hasta ya da yakınlarından alınan bilgilendirilmiş olur” alınması konusu Türkiye Psikiyatri Derneği Adli Psikiyatri Bilimsel Çalışma Birimi’nin 29. 06. 2005 tarihli toplantısında görüşülmüş ve aşağıdaki başlıklar tartışılmış ve varılan sonuçların psikiyatri topluluğu içinde tartışmaya açılması kararlaştırılmıştır.

1. Ekte sunulan “İstemli Yatış Onayı”, “İstemsiz Yatış Onayı”, “Mahkeme Kararıyla Yatırılan Kişiye Dönük Bilgilendirme”, “Elektrokonvulzif Tedavi Onayı” formları beş yıldan bu yana Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nde uygulanmaktadır. Ülkemizde henüz Psikiyatrik Hasta Haklarını Koruma Yasası (Ruh Sağlığı Yasası) bulunmamasından doğan yasal boşluğu gidermek üzere hazırlanmış bu formların en azından istemsiz yatışlarda ve elektrokonvulzif tedavi uygulanmasında doğacak hukuki sorunlarda meslektaşlarımıza hukuki bir dayanak sağlayacağı düşünülmektedir.

2. Konu hukuken “hatalı tıbbi uygulama” kapsamındadır. Hastada tıbbi uygulamaya bağlı olarak ortaya çıkabilecek zararların tazmin edilmesi veya sorumlularına ceza verilmesi türünden iki temel hukuk alanını ilgilendirmektedir.

Ekte sunulan ve Sağlık Bakanlığı hastaneleri’nde hasta ve hasta yakınlarından alınması telkin edilen “Bilgilendirilmiş Olur Formu” incelendiğinde görüleceği gibi


a. verilmiş olan bilgilendirmenin ayrıntılarını içermediğinden hukuki bir başvuruda verilen bilginin içeriği ve kapsamı konusunda hukuki bir dayanak oluşturmayacaktır. Bu formu imzalamış bir kişi oluşmuş bir komplikasyon nedeniyle davacı olduğunda ve söz konusu komplikasyonun kendisine bildirilmediğini iddia ettiğinde, hekim söz konusu bilgiyi verdiğini bu form ile kanıtlayamaz.

b. bu ayrıntısız form komplikasyon ile hatalı uygulama, hekim hatası ile hastane donanım yetersizliği vb. arasındaki farkı ayırt etmediğinden, “hatalı uygulama” davalarında, davacı ve hastane yönetimi karşısında hekime hukuki savunmasında yeterli bir dayanak oluşturma özellikleri taşımamaktadır.

c. hastanelerin ayaktan tedavi birimlerindeki yoğunluk dolayısıyla hasta muayenesine ayrılan zamanın 5 dakikalık sürelere indiği günümüz koşullarında hastanın (ya da yakınının) bütün tedavi seçeneklerinin sayılması, önerilen ilaçların olası bütün yan etkileri ve komplikasyonlarının anlatılması vb. tam bilgilendirilmesi olanağının bulunmadığı göz önüne alındığında, yalnızca böyle bir form imzalatmakla yetinilmemesi, daha farklı bir çözüm üretilmesi gerekmektedir.

d. bu form incelendiğinde genel hastane için hazırlanmış olduğu, psikiyatrik hastalara ve hastalıklara tam olarak uygun olmadığı görülmektedir, örneğin “hasta yakını” kimdir, evli bir kadının kardeşi mi, eşi mi? İki yakon arasında düşünce ayrılığı varsa bilgilendirilmiş olur, nasıl alınacak? Bu soruların yanıtı yok.




3. SONUÇ VE ÖNERİLER:


1. Türkiye Psikiyatri Derneği Adli Psikiyatri BÇB Türk Ceza Kanunu’ndaki ilgili maddeler ya da tazminat davaları karşısında meslektaşlarımızı tam anlamıyla koruyacak, yani bilimsel, mesleki, etik ve hukuki sakıncaları aynı zamanda giderecek bir metin hazırlanması olanaksızdır. Çünkü hem hasta haklarını, hem de hekim haklarını koruyacak tümel hukuki bir düzenleme olmadıkça riskin tamamen ortadan kalkmayacağını baştan kabul etmek gereklidir.

2. Mesleğimizi uyguladığımız sırada hastaların istemsiz yatışı, istemli yatışın belgelenmesi, EKT uygulanması, mahkeme kararıyla yatış, yatışta ve ayakta tedavide uygulanan ilaç tedavileri konusunda hastanın bilgilendirilmesi temel ilke edinilmelidir. Her ne kadar bir taslak halinde olsa da, TPD web sitesinde (www.psikiyatri.org.tr ) yer alan “Psikiyatrik Hastaların Haklarını Koruma Yasası Taslağı” yol gösterici olacaktır.

3. İlaç tedavilerinde olası yan etkiler ya da komplikasyonlar hakkında hastalarımızın bilgilendirilmesinin en pratik yolu, ilaç prospektüslerinin ilkokul bitirmiş ortalama bir yurttaşımızca kolay okunur ve anlaşılır şekilde hazırlanmasıdır. Çalışma Birimimiz bu konuda girişimde bulunulması için TPD-MYK’ye bir öneri götürecektir.

4. Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı ekte bulunan formu geliştirmek için siz sayın meslektaşlarımızın önerisine ihtiyacımız var. Sizlerden gelecek önerileri bu mail grubunda tartışmayı, bizler için olası en iyi formu birlikte hazırlamış olmayı istiyoruz. Olası en iyi formun, içinde bulunduğumuz koşullarda “tam olmayacağını” bilerek...

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ........................................... HASTANESİ HASTA HAKLARI BİRİMİ

BİLGİLENDİRİLMİŞ OLUR FORMU

HASTANIN

? KENDİSİ İLE İLGİLİ TIBBİ GERÇEKLER ANLATILDI ?

ÖNERİLEN TIBBİ GİRİŞİMLER ANLATILDI ? HER BİR GİRİŞİMİN OLASI RİSK VE YARARLARI ANLATILDI ?

ÖNERİLEN GİRİŞİMLERİN SEÇENEKLERİ ANLATILDI

?TEDAVİSİZ KALMANIN ETKİSİ ANLATILDI

? TANI, SONUÇ VE TEDAVİNİN GİDİŞATI ANLATILDI

...../..../.......

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

(Bu bölüm hastanın veya yakınının el yazısıyla doldurulacak)

......../....../........

 Hastamın psikiyatrik hastalığına bağlı olarak yaşamsal tehlike içinde olması ve ilaç tedavisinin istenilen hızda sonuç vermemesi nedeniyle acilen;

 Hastamın psikiyatrik hastalığına bağlı olarak kendisi ya da çevresindeki kişiler için tehlikelilik hali ilaç tedavisiyle denetim altına alınamadığından acilen;

Hastamın psikiyatrik hastalığının etkin dozda ve beklenen sürede ilaçla tedavisi istenilen sonucu vermediğinden, hastalığın tedaviye dirençli olarak nitelenen türde olması nedeniyle;

Hastamın tedavisini üstlenmiş olan hekimlerce elektrokonvülzif tedavi uygulanmasının tıbbi gerekçelerinin oluşmuş olduğu tarafıma ifade edilmiştir. Bu tedavi uygulamasına bağlı olarak ortaya çıkabilecek yan etkiler ve komplikasyonlar ayrıntılı olarak açıklanmış olup, tedavinin uygulanması için olanaklar ölçüsünde gerekli tıbbi muayene ve önlemlerin alınacağı taahhüt edilmiştir.

Bu koşullar altında hastama elektrokonvülzif tedavi (elektroşok) uygulanmasını kabul ediyorum.

Not: Yukarıda tanımlanan üç endikasyondan hastaya uygun olanı yanına işaret konacaktır.

T.C.SAĞLIK BAKANLIĞI BAKIRKÖY RUH VE SİNİR HASTALIKLARI EĞİTİM ve ARAŞTIRMA HASTANESİ BAŞTABİPLİĞİ

Ben aşağıda imzası bulunan ....................................................................................,

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Psikiyatri Polikliniğine muayene ve tedavim için başvurdum. Psikiyatrik sorunumun niteliği ve tedavimin kliniğe yatırılarak yapılmasının psikiyatrik yönden gerekli olduğu, yatırılarak tedavim sırasında psikoterapi ve ilaç tedavisi dışındaki biyolojik tedaviler söz konusu olduğunda ayrıca onayım alınacağı, aksi için tıbbi ya da yasal gerekçe olmadıkça istediğim zaman hastaneden çıkabileceğim bana anlatıldı. Ben de psikiyatrik rahatsızlığımın yatırılarak tedavisi konusunda istekliyim. Hastaneye yatırılmamı onayladığımı beyan ederim.

Hasta Yatıran Hekim 2. Hekim

Adı, İmzası Adı, İmzası Adı, İmzası

Ben aşağıda imzası bulunan ....................................................................................,

Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Psikiyatri Polikliniğine muayene ve tedavim için başvurdum. Psikiyatrik sorunumun niteliği ve tedavimin kliniğe yatırılarak yapılmasının psikiyatrik yönden gerekli olduğu, yatırılarak tedavim sırasında psikoterapi ve ilaç tedavisi dışındaki biyolojik tedaviler söz konusu olduğunda ayrıca onayım alınacağı, aksi için tıbbi ya da yasal gerekçe olmadıkça istediğim zaman hastaneden çıkabileceğim bana anlatıldı. Ben de psikiyatrik rahatsızlığımın yatırılarak tedavisi konusunda istekliyim. Hastaneye yatırılmamı onayladığımı beyan ederim.

Hasta Yatıran Hekim 2. Hekim

Adı, İmzası Adı, İmzası Adı, İmzası

MAHKEME KARARIYLA YATIRILAN KİŞİYE DÖNÜK BİLGİ FORMU

AŞAĞIDAKİ METİN MAHKEME KARARIYLA MÜŞAHADE YA DA MUHAFAZA VE TEDAVİ AMACIYLA HASTANEMİZE YATIRILAN KİŞİLERE, GETİREN RESMİ GÖREVLİ YANINDA YÜKSES SESLE OKUNACAKTIR.

KİŞİ ADI: TARİH:

PROTOKOL NO: SAAT:

VARSA HASTALIK ÖN TANISI:

YATIRILMA GEREKÇESİ:

.................................................Mahkemesi’nin ..................................tarih ve ........................... sayılı kararıyla hastanemize yatırılmak üzere gönderilmiş bulunmaktasınız. Gönderilme nedeniniz ....................................................................................................................................

Hastanede kaldığınız süre içinde sizde bir hastalık saptanırsa tedavi edileceksiniz. Hastanede yattığınız süre içinde size hastalığınızın tedavisi için gereken, hekimlerinizin uygun göreceği ilaç tedavileri ya da psikoterapi (konuşarak tedavi) uygulanacaktır. Uygulanacak tedavinin ayrıntıları yatırıldığınız serviste size doktorunuz tarafından açıklanacaktır.


Yukarıda yazılanlar yüksek sesle okundu.



Yatırılan Kişi : Resmi Görevli: Yatıran Hekim

Adı-Soyadı, İmzası Görevi, Adı-Soyadı, İmzası Kaşe, İmza