TÜRKİYE PSİKİYATRİ DERNEĞİ
TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ
TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ
23 Mayıs 2007
BASIN AÇIKLAMASI
Türkiye, çok ciddi bir şiddet ortamı ve savaşlar ile sarıldığı bu dönemde, Ankara’da vatandaşlarımıza doğrudan yöneltilen bir şiddet eylemi ile bir kez daha derinden sarsılmıştır. Çok sayıda insanın ölümü ve yaralanması ile sonuçlanan ve büyük bir üzüntü ile karşıladığımız bu saldırıda hayatını kaybeden vatandaşlarımızın yakınlarına başsağlığı, yaralılara ve yakınlarına acil şifalar diliyoruz.
Toplumu sindirmeye, insanı ve insani değerleri yok etmeye yönelik şiddetin sorumlularının kısa sürede saptanıp yargıya intikali kamu vicdanını rahatlatacak, insanlarımızın ruh sağlığının korunmasına katkıda bulunacaktır. Bu üzücü süreçte kamuoyunun bilgi alma hakkı özenle korunmalı, ancak ruh sağlığını olumsuz etkilediğinden dehşet verici görüntülerin tekrar tekrar yayımlanmasından kaçınılmalıdır.
Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Psikiyatri Derneği ve Türk Psikologlar Derneği olarak bu saldırıyı kınadığımızı bildirir, saldırıdan doğrudan veya dolaylı olarak etkilenen tüm Ankaralıların bu saldırının etkileriyle başedebilmesini sağlamak için hazırladığımız bilgilendirme materyalini basınımıza ve kamuoyuna sunarız.
BİLGİLENDİRME MATERYALİ
Dün Ankara'da gerçekleştirilen terör eyleminden sonra, gerek saldırıya doğrudan maruz kalanlar ve yakınları, gerekse saldırıya doğrudan tanık olanlar, ruhsal olarak doğrudan ve şiddetle etkileneceklerdir. Öte yandan, bu tür saldırıların ruhsal etkileri, konuyla ilgili haberler, görüntüler ve yorumları TV, radyo ya da gazetelerden izleyenler üzerinde de ortaya çıkabilir. Ruh sağlığı ile ilgili alanlarda bu tür etkilere ruhsal travma adı verilir. Aşağıda, böyle bir olay yaşandığında ya da olaya tanık olunduğunda ruhsal travmanın oluşup oluşmadığına ve yapılması gerekenlere ilişkin kısa bilgi sunulmaktadır;
Travmanın getirdiği her türlü zedeleyici etmeni yaşadınız. Şimdi bir yandan yaşam normale dönmeye başlarken, sizin de ruhsal açıdan bunlardan az ya da çok etkilenmeniz doğaldır. Bunları yalnızca siz değil olay bölgesindeki herkes yaşadı. Herkes korktu. Yaşanan, sıradan bir korkudan çok bir dehşet duygusuydu. Çoğu insan sizin gibi çaresizdi.
TRAVMANIN HEMEN ARDINDAN ŞUNLARI YAŞAMIŞ OLABİLİRSİNİZ:
Kendini aşırı korkmuş, ne yaptığını bilmez halde hissetme, duygularını hissedememe, tepki verememe, bulunduğu ortamı ya da durumu tam algılayamama, otomatik hareket etme.
YAKINLARINIZI YİTİRDİĞİNİZİ GÖRDÜĞÜNÜZDE YA DA ÖĞRENDİĞİNİZDE ŞUNLARI YAŞAMIŞ OLABİLİRSİNİZ:
Yakınlarınızın kaybına ani ve şiddetli tepki gösterme, hiç tepki göstermeden donakalma, ağlayamama, üzüntüsünü hissedememe ya da ifade edememe.
Yakınlarının öldüğünü kabul etmeme, inkâr etme.
TRAVMANIN ÜSTÜNDEN BİR HAFTADAN ÇOK ZAMAN GEÇMİŞ OLDUĞU HALDE HÂLÂ AŞAĞIDAKİ YAKINMALARINIZ OLABİLİR:
Şok, duygularınızı hissedememe, tepkisizlik, ağlayamama
Travma olayını sürekli yaşamak: Travma anlarını tekrar tekrar hatırlayabilir, yaşananlarla ilgili rüyalar görebilir, olay sanki yeniden oluyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Travma olayını hatırlatan yerlerden ya da durumlardan kaçınmak: Olayı hatırlayamayabilir, travmanın olduğu eve gireyebilir, insanlardan uzaklaşabilir, olayla ilgili konuşmayı istemeyebilirsiniz.
Aşırı gerginlik belirtileri (uykusuzluk, sinirlilik, çabuk irkilme, çarpıntı, titreme, nefes almakta zorluk) ortaya çıkabilir.
Geleceğinizin kalmadığı duygusuna kapılabilirsiniz.
Yakınlarınızın ölmesi ile ilgili olarak kendinizi suçlu hissedebilirsiniz.
KENDİNİZE YARDIMCI OLMAK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?
Kötü olasılıklar üzerine düşünmekten ya da abartılı senaryolar kurmaktan kaçının. Gerçeklere dayanan, gerçekçi önlemler almak aynı zamanda ruh sağlığınız da koruyacaktır.
Yaşadığınız olayı konuşmaktan kaçınmayın.
Duygularınızı, üzüntünüzü bastırmaya çalışmayın.
Bu olayla ilgili duygu ve düşüncelerinizi çevrenizdekiler ile paylaşın.
Yaşamın anlamını düşünün ve geleceğe yönelik planlar yapmaya çalışın.
YAŞADIKLARINIZ KARŞISINDA KENDİNİZİ ÇARESİZ, HİÇBİR ŞEY YAPAMAYACAK DURUMDA HİSSEDEBİLİRSİNİZ. TRAVMA YAŞAMIŞ KİŞİLERDE TÜM BU BELİRTİLERİN GÖRÜLMESİ NORMALDİR. DOĞALDIR.
ANCAK BU YAKINMALAR ŞİDDETLİYSE, AZALMIYORSA, YAŞAMINIZI GÜÇLEŞTİRİYORSA, BAŞ ETMEDE ZORLANIYORSANIZ, BİR HAFTADAN UZUN SÜRÜYORSA BÖLGENİZDE SİZE YARDIMCI OLMAYA HAZIR RUH SAĞLIĞI UZMANLARINA YA DA RUH SAĞLIĞI UZMANI BULUNAN SAĞLIK MERKEZLERİNE BAŞVURMALISINIZ.
TRAVMA SONRASINDA ÇOCUKLARINIZ NELER YAŞAYABİLİR?
Travma sırasında ve sonrasında olanları hatırlamayabilir.
Travma anını sanki yeniden yaşıyor gibi olabilir (korkma, bağırma, titreme, çarpıntı).
Yalnız kalmaktan, kapalı yerlerden, karanlıktan korkabilir.
Uykusuzluk, korkulu rüyalar görme, ani seslerden irkilme olabilir.
Yaşından küçük bir çocukmuş gibi davranabilir (anne babadan ayrılamama, altını ıslatma, ısrarcılık ve inatçılık.
Bulantı, karın ve baş ağrısı, sık tuvalete gitme, iştahsızlık görülebilir.
ÇOCUĞUNUZA YARDIMCI OLMAK İÇİN NELER YAPABİLİRSİNİZ?
Çocuklarınıza yardımcı olabilmenizin ilk koşulu sizin, duruma hakim, sakin, güven verici, tutarlı bir tutum içinde olmanızdır.
Çocuklarınızı yanınızdan uzaklaştırmayın, beslenme, barınma, ilgi gereksinimlerini doğrudan siz karşılayın.
Çocuklarınızın sizin yakınlığınıza her zamankinden daha çok ihtiyacı olduğunu unutmayın (bedensel yakınlığı, elini tutmayı, sarılmayı ihmal etmeyin).
Öte yandan bu yakınlığınızı aşırı bir koruyuculuğa dönüştürmeden sürdürmelisiniz. Çocuklarınıza yaşlarına uygun ve yapabilecekleri işler, sorumluluklar vermenizin onların yararına olduğunu akılda tutun.
Travma sırasında ve sonrasında yaşadıklarını anlatması yönünde ona destek verin anlatmaya yüreklendirin.
Korku, kızgınlık gibi duygularını ifade etmelerine izin verin hatta yüreklendirin, ağlamalarını önlemeyin, tekrarlayan sorularına yanıt verin.
Yaşadıklarının son derece doğal olduğunu, bir hastalık olmadığını anlatın.
Çocuklarınızı rahatlatmak için "geçti" ya da "bir şey olmaz" demek yerine olası travmalarda yapması gerekenler konusunda bilgi verin.
Çocuklarınızın yanında travma ile ilgili konuları konuşmaktan kaçınmayın. Çocukları travmadan ya da sıkıntıdan korumak için olanları gizlemek doğru değildir. Çocukların da neler olduğunu bilme ve anlamaya gereksinimleri vardır. Anlatırken onların anlama düzeylerine uygun bir ifade kullanmanızda yarar vardır.
Çok fazla etkilenen, davranış değişiklikleri azalmayıp süren ya da gittikçe artan çocuklarınızı en yakın ruh sağlığı uzmanına, mümkünse çocuk ruh sağlığı uzmanına götürün.
Türkiye Psikiyatri Derneği MYK Adına Başkan Dr. Şahika Yüksel
Türk Tabipleri Birliği MK Adına Başkan Dr. Gençay Gürsoy
Türk Psikologlar Derneği GYK Adına Başkan Psk. Dr. Gonca Soygüt