Dünya Psikiyatri Birliği’nin Doğu Avrupa ve Balkanlar Üzerine Bölgesel Toplantısına İlişkin Rapor Romanya’nın Krayova kentinde 3-5 Aralık 2004 tarihleri arasında Romanya Psikiyatri Birliği tarafından Dünya Psikiyatri Birliği ile işbirliği içinde düzenlenen bölgesel toplantıya Türkiye Psikiyatri Derneği Yönetim Kurulu’nun görevlendirmesi ile katıldım. Toplantıya Dünya Psikiyatri Birliği Yönetim Kurulu üyelerinin yanı sıra Romanya, Bulgaristan, Sırbistan-Karadağ, Makedonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Rusya, Ermenistan ve Türkiye Psikiyatri Derneklerinin temsilcileri katıldı. Toplantıyı Romanya Psikiyatri Birliği Başkanı Tudor Idriştoiu ve WPA Doğu Avrupa ve Balkanlar Kurumsal Programı yöneticisi George Christodoulou birlikte yönettiler. Toplantının ana teması bölgedeki psikiyatri birlikleri arasındaki iletişimi ve işbirliğini arttırmak ve birlikte projeler yürütmek olarak özetlenebilir. Toplantı 3 Aralık Cuma akşamı yapılan 2 konuşma ile açıldı. WPA yönetim kurulu üyesi Pedro Ruiz, Romanya’nın tarihini, bilime ve sanata katkılarını ve psikiyatri alanındaki önemli isimleri kısaca anlattı. Ardından bir diğer WPA yönetim kurulu üyesi John Cox WPA örgütlenme şemasını, bölgesel ‘zon’ları ve bilimsel birimleri tanıttı. İkinci gün WPA başkanı Ahmed Okaşa yönetim kurulunun projelerinden söz etti. En çok üzerinde durduğu konu, çocuk psikiyatrisi alanında küresel bir politika oluşturulması gereği ve bu alanda bir boşluk bulunduğu oldu. Seçilmiş WPA başkanı Juan Mezzich kişisel anılarını da katarak birliğin kurumsal programları (IP) tanıttı. Daha sonra söz alan George Christodoulou başta olmak üzere bütün yönetim kurulu üyeleri bu toplantının önemini, ‘tarihi bir dönüm noktası’ olduğunu vurguladılar. Mario Maj WPA yayınlarının kapaklarını göstererek bunları tanıttı; Türkçe’ya yapılan bir çeviri de sunumunda yer aldı. Maj özellikle İngilizce konuşulmayan ülkelerin yayın dünyasında daha çok temsil edilmeleri için çalıştıklarını vurguladı. Bu arada ülkelerin ruh sağlığı koşullarını, hizmetlerini ve psikiyatristlerin durumlarını konu alan kitaplar basmayı planlayabileceklerini belirtti. Romanya’ya ilişkin böyle bir kitap toplantı sırasında katılımcılara dağıtıldı. (Kitap bu rapor ekinde TPD yönetim kuruluna teslim edilmiştir.) Daha sonra söz alan İsrailli WPA yönetim kurulu üyesi Sam Tyano eski Yugoslavya topraklarındaki çocukların durumu hakkında hazırladığı sunumu aktardı. WPA yönetim kurulu üyesi Arjantinli Dr. Montenegro eğitimin önemini vurguladı, WPA kongre burslarına başvurulması teşvik edildi. Tartışma bölümünde söz alarak çocuk psikiyatristlerinin ayrı dernek ve birliklerinin olduğunu vurguladım ve Dr Okaşa’nın bu konudaki girişimlerinin o derneklerle işbirliği içinde yapılması gerektiğinde anlaşıldı. Yine tartışma bölümünde ülkelerin tek tek en önemli sorunlarının neler olduğu soruldu. Çek ve Macar meslektaşlarımız psikiyatrinin saygınlığının azaldığını, hekimlerin psikiyatriyi tercih etmediklerini ve bunun en önemli sorun olduğunu belirttiler. Diğer bölge ülkelerinin sorunu ise ruh sağlığı hizmetlerine yeterli kaynak aktarılmaması yada aktarılamaması olarak belirdi. Öğleden sonra oturumunda ülke temsilcileri sunumlarını yaptılar. Sunumlar benzer bir yapı göstermedi. Sırbistan-Karadağ temsilcisi Amerikan bombardımanının halkı üzerindeki etkilerini vurguladı. Rusya temsilcisi ülkesindeki psikiyatri uzmanlık eğitiminin belirsizliklerinden yakındı (internliğin üzerine 2 yıl bu alanda çalışmak uzman olmak için yetiyormuş). Ben -Dr. Berna Uluğ tarafından bana verilen- Dr. Peykan Gökalp’in Floransa’da yaptığı sunumdan yararlanarak bir sunum yaptım. Özellikle Türkiye nüfusunun bu denli genç oluşu hayret uyandırdı. Dr Cox da ‘Board’ sertifikası verdiğimizi ve sınav yapma hazırlığı içinde olduğumuzu duyunca bunun çok önemli olduğunu bunu yapabilen üye psikiyatri birliği sayısının 3 ya da 4 olduğunu söyledi. Toplantının son günü olan 5 Aralık Pazar sabahı Dr. Christodoulou tarafından taslağı hazırlanmış olan Krayova bildirgesi tartışıldı. İlk tartışma konusu ‘Balkan’ adı üzerinde oldu. Bu adın kötü çağrışımları olduğu, aşağılama içerdiği özellikle Romen meslektaşlarımız tarafından öne sürüldü ancak değiştirilmesi kabul görmedi. Bölgenin coğrafi sınırları da tartışıldı ancak sonuca varılamadı. Bölgedeki nihai hedefin Batı Avrupa ile eğitim ve standartlar bakımından bütünleşmek olduğu vurgulandı. Bildirgede yer alan ‘bölgede ayrı bir dernek kurulması’ önerisinin ne avantaj sağlayacağı sorum yönetim kurulu üyeleri arasında tartışmaya yol açtı. Dr. Christodoulou konunun fikir annelerinden birinin Dr. Peykan Gökalp olduğunu hatırlatarak mali kaynak ve bağımsızlık gibi avantajları olacağını söyledi. Toplantı bildirgenin bazı yönetim kurulu üyeleri tarafından redakte edilmesi ile sona erdi. Bundan sonraki bölgesel toplantının Atina’da 13-15 Mart tarihleri arasında yapılacağı ve büyük olasılıkla yeni bir bölgesel derneğin orada kurulacağı duyuruldu. Kişisel izlenimim bölge ülkeleri ile işbirliği olanaklarının araştırılması ve birlikte hareket edilmesinin yararlı olacağı şeklindedir. Sorularınız ve yapabileceğim katkılar için her zaman hazırım. Saygılarımla Dr. Murat Rezaki