Yaşlılar için Ruh Sağlığı ve Aktif Yaşlanma Toplantısı, 7 Şubat 2017, Brüksel, Avrupa Parlamentosu
Dr.Sibel Çakır
İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı
Bu toplantı Avrupa Parlamentosu’nda İrlanda Devlet Bakanı Helen Mc Entee ve milletvekili Deirdre Clune tarafından, Avrupa Ruh Sağlığı Ağı işbirliği ile düzenlendi. Toplantıya Avrupa’dan farklı ülke ve disiplinlerden kuruluşlar ve temsilciler katıldı. Bakan, İrlanda’da yaşlı sağlığı, intihar oranlarını azaltmak, yaşlı hakları ve yaşam kalitesini artırmak için yapılanları ve de Avrupa Birliği’nde yaşlı dostu ülke tabirini nasıl aldıklarını anlattı, toplantı boyunca notlar aldı ve konuşmaları dikkatle dinledi.
Halihazırda Avrupa’nın demografik yapısı açık biçimde değişiyor ve yaşlı nüfusu hızla artıyor. 55-64 yaş arasında çalışma hayatında olanların da oranı artıyor. Fakat yaşlılar arasındaki intihar oranları da artıyor. Avrupa’da da yaşlı ebeveynler ile ilgilenme daha çok kız çocuklarının görevi . Bu bizim ülkemizde kat kat fazla yaşanan bir sorun. Yaşlıların toplumda ayrımcılığa maruz kaldığı, kadınların bundan daha fazla etkilendiği, boşanmaların daha çok erkekler tarafından istendiği, gerçekleştiği, kadınların daha çok yanlız kaldığı, ekonomik sorunlar yaşadığı dile getirildi.
Pozitif, yapıcı mesajlar da toplantıda sık sık verildi; yaşlıların her yaşta diğer bireyler gibi toplumsal katılıma hakkı olduğu, gereken her türlü hizmeti ayrımcılığa uğramadan alması gerektiği, yaşlılığın bazı avantajları olduğu bunu hem onların hem de toplumun anlaması için değişim gerektiği vurguları önemliydi.
Bu alandaki politikalar, iş güvenliği, hukuksal, ekonomik sorunlar, yalnızlık, ruhsal sorunlar, hastalık, yaşlı bakımı, sosyal inovasyonlar-robotların gelecekte yaşlı bakımı ve yaşamdaki yeri gibi konuları ilgili alanda çalışan en yetkili kişiler paylaştı, tartışıldı.
Toplantının başlığı da olan Aktif yaşlanma ile ilgili 2012’de başlayan bizim dahil olmadığımız bir projenin sonuçları da sunuldu. Üye ülkelerde Aktif Yaşlanma dereceleri araştırılmış ve ülkelerin hangi düzeyde aktif yaşlandığı saptanmış. Kuzey ülkeleri en yüksek puana sahip, orta ve batı Avrupa orta düzeyde aktif yaşlanma puanı alıyor. Doğu ve Güney Avrupa ise en düşük. Biz henüz bu veriye sahip değiliz ve en kısa zamanda tabloyu ortaya koyup, aciliyet sırasına göre eylem planları yapmalıyız. Aktif Yaşlanma Derecesi başlıca dört alana bakılarak oluşturuluyor; Çalışma durumu; toplum içinde yer alma(çocuk ve yaşlı bakımı, gönüllülük aktiviteleri, diğer sosyal aktiviteler); bağımsız, sağlıklı ve güvenli yaşam (egzersiz yapma, sağlık hizmetine ulaşabilme, akıl sağlığının iyi olması, fiziksel sağlığın iyi olması, bağımsız yaşayabilme, yaşam boyu öğrenme, ekonomik güvenlik); ve aktif yaşlanma kapasitesi. Görüldüğü gibi aktif yaşlanma sadece bedensel olarak yoğun egzersiz yapma anlamına gelmiyor. Burada çalışma yaşamının uzatılması, sosyal aktiviteler ve toplumdan geri çekilmeme, öğrenmenin sürmesi gibi çok sayıda başlık ve strateji var.
Biz henüz sağlıklı ve aktif yaşlanma stratejileri oluşturmuş değiliz. Nüfusumuz görece Avrupa’dan genç görünse de hızla yaşlanıyoruz. Eğitimli ve ekonomik düzeyi iyi kesimler de yaşlanmaya iyi hazırlanmıyor. Aktif yaşlanma koruyucu sağlık uygulamalarının konusu olsa da, ekonomik ve sosyal başlıkları da kapsayan geniş bir alan. Mutlaka devlet, üniversite, sağlık kurumları, meslek odaları, dernekleri, sosyal güvenlik sistemi temsilcileri, sivil toplum kuruluşları birlikte bir çalışma platformu oluşturup, iyi yaşlanmanın kılavuzunu ve eylem planını oluşturmalılar.